Toen ik onlangs een fietstocht maakte langs de grens met België in Noord-Brabant, onder Breda en Tilburg, kwam ik zomaar een landlopersbegraafplaats in Wortel (B) tegen. Ik had nog nooit gehoord van een landlopersbegraafplaats en ook Wortel was mij onbekend. Het beeld trof mij. De vele witte kruisjes op de begraafplaats bevatten meestal geen naam, maar een nummer op een loden plaatje. Rondom de begraafplaats stonden bomen, de zon was nog waterig en probeerde terrein te winnen. Het was een fascinerend gezicht. Het beste zou zijn geweest om dit tafereel te schilderen, maar vanwege de tijd heb ik er een foto van gemaakt.
Uit het hele land werden mensen in armoede naar dit gebied gestuurd om aan landbouw te doen, naar school te gaan en discipline aan te leren. Er werden vrije en onvrije “koloniën” gesticht. Bij de vrije koloniën werden families in kleine hoeves gehuisvest. In de onvrije koloniën werden de “kolonisten” tewerk gesteld. Landlopers, bedelaars en weeskinderen werden al dan niet gedwongen opgenomen. We hebben het over zo’n 200 jaar geleden, toen Nederland en België nog bij elkaar hoorden. Ook in Nederland zijn enkele van dit soort koloniën opgericht met hetzelfde nobele doel: armoede bestrijden. En ineens bedacht ik me: hé, ik heb een zwager die daar zijn werk van heeft gemaakt, ik zal hem eens vragen of hij Wortel kent.
Een ander hoogtepunt is de grillige grens tussen beide landen. Er is daar geen duidelijke scheidslijn, maar het is alsof een kleuter met Parkinson is gaan krassen, wat vervolgens tot grens is gebombardeerd. En even verderop blijkt de grens zelfs een lappendeken van stukjes België in Nederland te zijn en vice versa. Ik was tot dan toe in de veronderstelling dat alleen Baarle-Nassau en Baarle-Hertog in tweeën waren geknipt, zoals vroeger het geval was tussen Oost en West Berlijn. Maar nee, er is meer aan de hand. Toen ik goed op de kaart keek zag ik ook kleine stukjes bos in Nederland die bij België horen. En als er een keer een burgemeester opstaat die aan alle grilligheid een einde wil maken, dan krijgt hij nul op rekest: grensoverschrijdend gedrag. Tja, dit speelt al 800 jaar, ga er maar aan staan. En zo’n grens is moeilijk vast te leggen op de foto.
Maar het aller hoogste punt is toch het meest noordelijke puntje van België in Meersel-Dreef, recht onder Breda. Daar staat een grenspaal en sinds kort ook een houten informatiebord. Hier heb ik een selfie gemaakt, maar geslaagd is het beeld zeker niet.
De foto van de landlopersbegraafplaats is toch de mooiste herinnering aan deze tocht. Al fietsend voelde ik mij verwant met deze landlopers en stiekem zou ik er wel eentje willen zijn. Lekker anoniem als nummer door het leven. Wat hout hakken met m’n landlopersvrienden en ’s avonds verhalen vertellen bij het haardvuur. De romanticus in mij is onverslaanbaar.
Door: WASCO
Dit is mijn 46e blog. Over een maand verschijnt de 47e. Omdat het kan. Ook aanmelden kan. Schrijf je in op de E-mail nieuwsbrief. Zie https://janfossen.nl/